Değerli Okurlarım!
Vergi reformu, emekli maaşları, yurtdışı çıkış harcı ve enflasyon düzeltmesi gibi birçok konu yaz aylarında da ekonomi gündemini meşgul etmeye devam ediyor. Uzun süredir üzerinde tartışmalar yapılan ve vergisel düzenlemeleri ihtiva eden torba kanun taslağı, dün itibariyle AK Parti Grubu tarafından meclise sunuldu.
Normalde 1 Temmuz’da tatile girmesi beklenen meclis, bu önemli yasa teklifi için çalışmalarına devam ediyor. Kanun teklifinin kabulü sonrasında 1 Ekim’e kadar yasama çalışmalarına ara verilecek.
Torbada Neler Var?
Kanun teklifinde; Vergi Usul Kanunu, KDV, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi gibi ana vergi kanunlarında yapılacak olan değişiklikler mevcut.
Gelin kanun taslağındaki bazı önemli başlıklara şöyle bir inceleyelim:
Teknogirişim Şirketlerinde Ücret İstisnası:
Teknogirişim şirketleri tarafından bordrolu çalışanlarına hisse senedi verilmesi, ücret sayılıyor. Yapılacak düzenleme ile ücret sayılan bu menfaatin, bir yıllık brüt ücret tutarını aşmayan kısmı, gelir vergisinden istisna tutulacak.
Teknoloji şirketlerinin nitelikli çalışanlarını şirket bünyesinde tutabilmesi adına önemli bir adım!
Hasılat Kontrolü Geliyor:
Gelir Vergisi Kanunu’na ticari veya mesleki kazançlarda günlük hasılat tespiti ve gelir vergisi matrahının belirlenmesine yönelik hükümler getiriliyor. Böylece mükelleflerin günlük hasılatları düzenli olarak tespit edilecek ve beyan edilen kazançlarla karşılaştırılacak.
Bundan böyle denetimler sıkılaşabilir.
Altın, Gümüş ve Diğer Kıymetli Madenlerde Değerleme:
Kıymetli madenler borsasında işlem gören kıymetli madenlerin değerleme işlemlerinde artık borsa rayici kullanılacak. Bu düzenleme ile kıymetli madenlerin doğru ve güncel değer üzerinden vergilendirilmesi sağlanacak.
Kayıt Dışı Faaliyete Artırımlı Vergi Cezası:
Vergi dairesinin bilgisi dışında, mükellefiyet tesis ettirmeden faaliyet gösterenlere, vergi ziyaı cezası %50 artırımlı olarak uygulanacak.
Böylece tamamen kayıt dışı çalışanlara daha caydırıcı bir ceza uygulamasının önü açılmış olacak.
Usulsüzlük Cezaları Artırılıyor:
Vergi Usul Kanunu’nda yer alan usulsüzlük cezaları yeniden ele alınıyor. Bundan sonra usulsüzlük cezaları daha caydırıcı olacak.
Cezalar her yıl yeniden değerleme oranında artacak.
Vergi Asıllarında Uzlaşma Tarih Oluyor:
Bugüne kadar mükellef adına tarh edilen vergiler ve kesilen cezalar için uzlaşmaya başvurulabiliyor, mahkemeye gitmeden mükellef ile Maliye ödenecek vergi ve cezalar üzerinde anlaşabiliyordu. Yeni düzenleme ile yalnızca cezalar için uzlaşma mümkün olacak.
Vergi asılları için uzlaşma olmayacak.
Deniz Taşıma Araçlarına KDV İstisnası Daraltılıyor:
Deniz taşıma araçlarına yönelik KDV istisnası; gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan araçlar için artık uygulanmayacak.
İndirilecek KDV’lerin Gider Yazılması:
Beş takvim yılı süresince indirilemeyen KDV muhasebede özel bir hesaba alınacak ve artık indirilemeyecek. Eğer mükellef talep ederse, bu KDV’ler vergi incelemesi sonucuna göre gider yazılacak.
Kısacası devlet “5 yıllık sürede KDV’yi eritemediysen, artık o KDV’yi indiremezsin” diyor. “İstersen gider yazarsın ama, vergi müfettişi önce bir kontrol etsin” diyor. Bu incelemeyi YMM’lere de yaptırabilirler tabii. Yoksa kim müfettişe gitmek ister?
Deprem Bölgesine KDV İstisnası:
Depremden etkilenen bölgelerde, genel bütçeli kamu idareleri ile yabancı devlet kurum ve kuruluşları arasında imzalanan protokoller kapsamında yapılan konut, iş yeri, okul gibi taşınmaz teslimleri KDV'den istisna tutulacak. Bağışlanan konut ve diğer taşınmazlar kapsamdaki işlemler nedeniyle yüklenilen KDV’ler iade edilecek.
Serbest Bölgelerdeki İstisnanın Kapsamı Daralıyor:
Serbest Bölgelerde imal edilen ürünlerin satışından elde edilen kazanç kurumlar vergisinden istisna. Yapılan düzenleme ile bundan böyle bu istisna yalnızca yurt dışı satışlar için uygulanacak.
Serbest bölgeden yurt içine yapılan satışlar istisna kapsamından çıkarılıyor.
Emekli Maaşları ve Sigorta Primleri:
En düşük emekli maaşı 10.000 liradan 12.500 liraya yükseltiliyor.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda yapılan değişiklikle, kısa vadeli sigorta kolları prim oranı %225 olarak belirleniyor.
Fon ve Ortaklıklara Kurumlar Vergisi İstisnası Yeniden Ele Alınıyor:
Yatırım fon ve ortaklıklarına, taşınmazlardan elde ettikleri kazançların yarısını kâr payı olarak dağıtma zorunluluğu getiriliyor. Kar dağıtım şartını sağlamayan fon ve ortaklıklar için istisna uygulanmayacak. Bu düzenleme özellikle halka açık GYO’ları etkileyecek cinsten. Bir yandan temettü dağıtımı olması yönüyle GYO’lar cazip hale gelebilir. Ancak temettü dağıtılması şirket değerlerini de olumsuz etkileyebilir. Bu denge BİST’teki GYO’ları nasıl etkileyecek, hep birlikte göreceğiz.
Yap-İşlet-Devret ve Kamu Özel İş Birliği Modeli Projelerinde Yüksek Oranlı Kurumlar Vergisi:
Bu projelerdeki kurumların faaliyet kazançlarına uygulanacak kurumlar vergisi oranı %30’a çıkarılacak. Bu çerçevede havalimanı, otoyol, köprü, tünel, demiryolu gibi büyük projeleri yapan firmaların kurumlar vergisi yükü artmış olacak.
Yurt İçi ve Yurt Dışı Asgari Kurumlar Vergisi:
Yurt içinde kurumların ödeyecekleri kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kazançlarının %10'undan az olamayacak. Böylece kurumlar vergisi yükünü artıran bir düzenleme daha geliyor. Bu düzenlemenin detaylarına, inşallah bir dahaki yazımda değineceğim.
Öte yandan dünya genelinde elde ettikleri yıllık konsolide hasılatı 750 milyon Avro'yu aşan çok uluslu işletmeler için asgari kurumlar vergisi uygulanacak. Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinin oranı %15 olacak. Bu düzenleme OECD nezdinde kabul edilen anlaşmalar kapsamında yapılıyor ve birçok yabancı ülke aynı düzenlemeyi kendi vergi kanunlarında da yapıyor.
Yurt Dışına Çıkış Harcı 500 Lira Olacak:
Kamuoyu tarafından 1.500 lira olacağı beklenen yurt dışına çıkış harcı tutarı, 500 lira olarak belirlendi. İlerleyen yıllarda bu tutar yeniden değerleme oranında artacak.
Beklenen Maddeler Yok!
Meclise sunulan taslak metni incelediğimizde, yürürlük maddeleri de dahil olmak üzere toplam 53 maddenin bulunduğunu görüyoruz. Evet bir sürü madde var ama, beklenen birçok madde de taslaktan çıkarılmış.
Mesela gayrimenkullerin vergilendirilmesiyle ilgili herhangi bir düzenleme yok taslakta.
Oysa bu konu çok önemli ve yıllardır masaya şu veya bu şekilde geliyor. Ancak bir türlü yasal düzenleme yapılmıyor. Kamuoyuna yansıyan bilgilere göre; gayrimenkullerin alım satımının gerçek değeriyle yapılması sağlanacak, buna mukabil tapu harçlarında oran indirimine gidilecekti. Taslakta bu düzenlemeleri göremiyoruz.
Öte yandan;
-Gayrimenkullerin 5 yıl elde bulundurulduktan sonra satılmasına ilişkin gelir vergisi istisnası,
-Borsada işlem gören hisse senetlerinden elde edilen kazançlara vergi getirilmesi,
-Borsada işlem görmeyen hisse senetlerinin elden çıkarılmasına sağlanan vergi istisnasında elde bulundurma süresinin uzatılması,
-İkiden fazla taşınmazı olanlara artırımlı emlak vergisi uygulanması,
gibi birçok konu da rafa kaldırılmış durumda.
Ayrıca kamuoyunda “servet vergisi mi geliyor” endişelerine neden olan, “Özel Harcama Bildirimi” uygulaması da bir daha hiç gündeme gelmeyecek gibi duruyor. Oysa bu konu Cumhurbaşkanına yapılan sunumda yer alıyordu.
Bu uygulamada mükelleflerin beyan ettikleri gelirleri ile harcamaları kıyaslanacak, eğer gelir ve giderler arasında %20’den fazla bir fark varsa, izahat istenecekti. Mükelleflerin ev ve araba alımları, özel okul harcamaları, seyahat harcamaları, sigorta harcamaları ve genel olarak kredi kartı harcamalarına bakılacaktı.
Bu Bir Reform mu?
Daha önceki yazımda reform niteliğinde yasa değişikliklerinin olabileceğinden bahsetmiştim. Gerçi bu teklifte birçok kritik madde var ama, yapılan düzenlemeleri reform olarak nitelendirmek ne kadar doğru olur, pek emin değilim.
Neden mi?
Çünkü ekonominin ve vergi aleminin bütününü ilgilendiren önemli bazı maddeler taslakta yer almıyor. Köklü değişiklikler diyebileceğimiz kritik maddeler yok.
Taslakla ilgili Cumhurbaşkanına yapılan sunum ilginç bir şekilde kamuoyuna sızmış, böylece vergi kanunlarıyla ilgili oldukça kapsamlı değişiklikler yapılacağı önceden öğrenilmişti.
Ben, bu sağlıksız durumun kamuoyunu gereksiz yere telaşlandırdığını ve kanun yapma ortamını olumsuz etkilediğini düşünüyorum. Takvimin de sıkışık olması, bazı maddelerin taslakta yer almasını engelledi.
Bununla birlikte, Mehmet Şimşek tarafından yapılan açıklamalar, gelecek yasama dönemlerinde vergiyle ilgili daha başka düzenlemelerin de yapılabileceğine işaret ediyor. Yeni dönemde reform niteliğinde başka düzenlemeler gelebilir.
Vergide Adalet
Eğer amaç vergide adaletin sağlanması ise; az kazanandan az, çok kazanandan çok vergi alınacaksa, sadece yasa değiştirmek bir fayda vermez. Çok kazananın gerçek kazancını tespit etmek, buna yönelik denetimleri artırmak gerekir.
Ekonomi yönetiminin açıklamaları gelecekte daha disiplinli bir Maliye ile karşılaşacağımızı gösteriyor.
Yapılan yasaların ve denetimlerin, vergi adaletine ve gelir dağılımına olan müspet katkılarını, inşallah yakın zamanda hep birlikte görürüz.
Sağlıcakla kalın!
