Son 20 yılda teknolojide meydana gelen yenilikler, mobil iletişim araçlarının kullanımını da olağanüstü bir hızda arttırdı. 2000’li yıllardan beri var olan sosyal medya platformları, mobil cihazların yaygınlaşmasıyla birlikte bilinirliğini inanılmaz şekilde arttırdı. Bugün dünyada sosyal medya kullanıcılarının sayısı 4,5 milyar kişiyi aşmış durumda. Bu durum, yeni iş alanlarının ve kazanç türlerinin oluşumuna da kapı açmış bulunuyor. Fenomen olarak bilinen popüler kişilerin sosyal medya hesaplarından paylaşımlar yaparak birçok ürün ve hizmetin tanıtımını yapıp önemli gelirler elde ettiğini artık sıklıkla görüyoruz.
Diğer yandan insanların gün geçtikçe akıllı telefonları adeta bağımlılık derecesinde kullandığını da şahitlik ediyoruz. Yapılan araştırmalara göre Türkiye'de insanlar, ortalama günlük 4 buçuk saatlerini cep telefonundaki uygulamaları kullanmaya harcıyor. Buna paralel olarak akıllı telefon veya tablet gibi mobil cihazlara yönelik özel uygulamalar geliştirmek de önemli bir sektör haline gelmiş bulunmakta.
Sosyal Medyada Kayıt Dışılık ve Vergileme Sorunu
Maliye açısından sosyal medya ve mobil uygulamalardaki gelişmeleri takip etmek ve hızlı bir şekilde aksiyon almak ilk zamanlar pek de kolay olmadı. Bu sektörden kazanç elde eden kişilerin vergi dairesinde hiçbir mükellefiyetleri yok. Bu kimselerin bir iş yeri yok. Ticaret odasına kayıtlı değiller. Ellerinde bir akıllı telefonla milyonlara hitap ederek bir ürünün tanıtımını yapabiliyorlar. Mobil cihazlara uygulama geliştiren kişiler de aynı durumda.
Bu işlerin önemli bir sektör haline gelmesini takiben, kısa sürede büyük kazançlar sağlayan, ancak vergi ödemeyen bir kesim oluştu. Maliye de bu sektördeki kayıt dışılığın önüne vergi denetimleriyle geçmeye çalıştı. Özellikle sosyal medya fenomenlerine kapsamlı vergi incelemeleri başlatıldı. Youtube, Instagram, Facebook ve Tiktok gibi uygulamalarda takipçi sayısı milyonları bulan fenomenler mercek altına alındı. Bu kişilerin sosyal medya hesapları ve banka hareketleri incelendi. Sonuç olarak sosyal medya platformlarından veya tanıtımını yaptıkları ürünleri üreten şirketlerden aldıkları paralar tespit edildi. Yapılan denetimler sonucunda, bu kimseler çok ciddi vergi cezalarıyla karşılaştılar. Aynı incelemeler mobil uygulama üreten kişilere için de yapıldı. Yine banka hesaplarından hareketle mobil uygulama satışları için bu kişilere vergi cezaları kesildi.
Yasal Düzenleme Yapıldı, Maliye Bir de Tebliğ Çıkarıyor
Mobil iletişim araçları ve sosyal medya kanallarıyla oluşan bu sektörü bir düzene koymak, kayıt dışılığı önlemek ve fenomenlerin basitleştirilmiş usullerle vergilendirilmesini sağlamak adına bir yasal düzenleme yapmak artık şart olmuştu. Nitekim Ekim ayında Gelir Vergisi Kanunu’na konuyla ilgili bir kanun maddesi eklendi. Yasal düzenlemeye göre; internet ortamında içerikler paylaşan sosyal içerik üreticilerinin elde ettikleri kazançlar ile mobil cihazlar için uygulama geliştirenlerin elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden istisna edildi.
Ancak bu istisna kazancın tamamını vergi dışı bırakmıyor, yani sınırlı bir istisna söz konusu. Yasaya göre sosyal medya fenomenleri ve mobil uygulama üretenlerin banka hesaplarına yapılan ödemeler üzerinden %15 vergi kesilecek. Yüzde 15’lik vergi, nihai vergileme olacak. Ancak bunun da bir sınırı var. Eğer bu kimselerin gelirleri 2022 yılı için belirlenmiş olan 880 bin liralık sınırı geçerse, normal bir gelir vergisi mükellefi gibi vergileme yapılacak.
İstisna uygulaması bu haliyle içinde birçok detayı ve bilinmezlikleri barındırıyordu. Maliye tarafından daha detaylı ve açıklayıcı bir Tebliğ çıkarılması beklenmekteydi. Nihayetinde geçtiğimiz hafta Gelir İdaresi bir Tebliğ taslağı yayımladı. Maliye çıkaracağı Tebliğ ile sosyal medya fenomenlerine vergi istisnası uygulamasının detaylarını netleştiriyor.
Sosyal Medya Gelirlerine Ait Özel Bir Banka Hesabı Açtırılması ve Banka Bilgilerinin Vergi Dairesine Bildirilmesi Lazım
Vergi istisnasından faydalananlar esasen iki grupta toplanıyor: Fenomen olarak da adlandırılan sosyal içerik üreticisi gerçek kişiler ve akıllı telefon veya tablet gibi mobil cihazlar için uygulama geliştiren gerçek kişiler.
İstisnadan yararlanabilmek için bu kişilerin bu işlerden elde edecekleri hasılatı banka hesabından tahsil etmeleri gerekiyor. Türkiye’de kurulu bir bankadan sırf bu amaçla bir hesap açtırılması lazım. Gelirlerin tahsili ve vergi kesintisi hep bu özel hesap üzerinden yapılacak. Bu gelirlere mahsus bir banka hesabı açtırılması için de vergi dairesinden “istisna belgesi” almak şart. Sosyal medya fenomenlerinin bu belge için ikametgâhlarının bulunduğu vergi dairesine başvurmaları gerekiyor. Vergi dairesi bu başvuruya istinaden gerekli kontrolleri yapıp, bankaya sunulmak üzere bir istisna belgesi verecek. Fenomenlerin illâ ki yepyeni bir banka hesabı açtırmasına da gerek yok. Vergi dairesinden aldıkları istisna belgesini bankaya verip hâli hazırda bankada bulunan hesaplarını da sosyal medyadan elde ettikleri gelirlerin tahsili için kullanmaya başlayabilirler.
Sosyal medya gelirlerinin tahsil edileceği banka hesabına ilişkin bilgilerin fenomenler ve mobil uygulama üreticileri tarafından hesap açılış tarihinden itibaren 1 ay içerisinde vergi dairesine bildirilmesi şart. Vergi dairesi bu banka hesabı üzerinden, sosyal medya fenomenlerinin gelirlerini takip edecek.
Verginin Sorumluluğu Bankalara Verildi, Ancak Fenomenlerin de Dikkat Etmesi Gereken Konular Var
İstisna uygulamasında verginin kesilmesi ve vergi dairesine ödenmesinin sorumluluğu tamamıyla bankaya ait. Banka, fenomenlere ve mobil uygulama üreticilerine yapılan ödemeler üzerinden %15 vergi kesintisi yapıp, ertesi ay vergi dairesine beyan ederek ödeyecek.
Maliye, sosyal medya fenomenlerini defter tutma, defter-beyan sistemine kaydolma ve belge düzenleme gibi vergisel ödevlerden de kurtarıyor. Ayrıca üçer aylık dönemler için geçici vergi beyannamesi verme ve geçici vergi ödeme gibi yükümlülükler de yok. Ancak dikkat edilmesi gereken çok önemli bir konu var, o da gelir dilimi. Eğer sosyal içerik üretme veya mobil uygulama geliştirme faaliyetlerinden bir takvim yılı içerisinde 880 bin liradan fazla gelir elde edilirse, istisna şartı ortadan kalkıyor. Bu tutardan fazla kazancı bulunanlar ertesi yıl Mart ayında gelir vergisi beyannamesi verecekler. Bu tutar Gelir Vergisi tarifesinin dördüncü dilimini yani %35’lik vergi oranını ifade ediyor. Bir sosyal medya fenomeni örneğin 2022 yılında 879 bin lira gelir elde ederse %15, 881 bin lira gelir elde ederse %35 vergi ödeyecek. Aradaki fark oldukça büyük. Bu sınırın aşılıp aşılmadığının Maliye tarafından kontrol edileceğini de unutmamak gerek. 880 bin liralık sınır geçtiğimiz yıl için 650 bin lira idi. İlerleyen yıllarda bu sınır artacak. Maliye de sosyal medya gelirlerine ilişkin istisna şartlarını kontrol ederken her yıl bu sınırı dikkate alıp öyle değerlendirme yapacak.
Gelirlerin Bankadan Tahsil Edilmesi Kuralı Maliye’nin Kırmızı Çizgisi
Fenomenlerin ve uygulama geliştiren kişilerin açtırdıkları özel banka hesabı dışında başka banka hesabı kanalıyla veya nakit olarak gelirlerini tahsil etmesi ve bunun da tespit edilmesi halinde, vergi istisnası geçersiz olacak.
Örneğin bir sosyal medya fenomeni tanıtımını yaptığı bir otelde ücretsiz tatil yapmış olsun. Veyahut sosyal medya hesabından bir cep telefonu markasını göstermiş ve bunun karşılığında kendisine ücretsiz 10 adet cep telefonu verilmiş olsun. Bu durumda, ilgili fenomen ücretsiz tatilin ve 10 adet cep telefonunun rayiç bedelini banka hesabına yatırmak zorunda. Aksi halde istisna şartı ortadan kalkıyor. Bu ne demek? Fenomen için fatura düzenlemek, defter tutmak ve daha yüksek vergi ödemek demek.
Maliye’nin bu uygulaması sosyal medya fenomenlerini oldukça zorlayacak. Çünkü kazandıkları para dışında, tanıtımlarını yaptıkları ürün ve hizmetlere ücretsiz erişim sağlayarak da yaşam standartlarını oldukça ileri düzeye taşımışlardı. Şimdi ücretsiz aldıkları mal ve hizmetlerin parasını bulmak ve bankaya yatırmak zorunda kalacaklar.
Mobil Uygulama Geliştiricilerinde İstisna Oldukça Sınırlı
Vergi istisnası sadece fenomenlere tanınmıyor elbet. Mobil cihazlar için uygulama geliştiriciliği faaliyeti kapsamında kazanç elde eden kişiler için de aynı şartlar dahilinde vergi istisnası uygulanacak. Ancak bunların, yalnızca elektronik uygulama paylaşım ve satış platformları üzerinden elde ettikleri kazançlar vergiden istisna. Yani bu kişiler, örneğin bir yazılım şirketine uygulama satarlarsa, bu satışları vergiden istisna edilmeyecek.
Yeni Dönemde Kayıt Dışılıkla Daha Fazla Mücadele Edilecek
Maliye, sosyal medya kanalıyla gelir elde eden kişileri, önceleri ticari kazanç sahibi gelir vergisi mükellefi olarak kabul etmekte, maddi ve şekli vergi ödevlerini ticari kazanç sahipleri için öngörülen yöntemlerle yapmalarını istemekteydi. Ancak her bir internet kullanıcısı potansiyel bir üreticisi ve potansiyel bir vergi mükellefi konumunda. Böyle bir durumda, klasik vergicilik yaklaşımıyla hızla büyüyen bu sektörde vergiye uyumu sağlamak hayli güç. Sosyal medya fenomenlerine yapılan vergi incelemeleri de halen devam ediyor. Ancak vergi incelemeleri de bir yere kadar. Esas olan en basit şekilde vergilendirmek ve kayıt dışılığı önlemek. Maliye tarafından yapılan düzenlemelerin kayıt dışılığı ne kadar önleyeceği önümüzdeki yıldan itibaren görülecek. Artık kurallar konuldu, sınırlar çizildi. Milyonlarca takipçisi olan fenomenlerin bir takipçisi de artık Maliye. O nedenle getirilen bu istisna ile beyanname verme veya fatura düzenleme gibi sorumluluklar olmadan %15 düşük vergi ödemek, sosyal medya fenomenlerine sunulmuş çok büyük bir imkân.
