1. Giriş
Bilindiği üzere, işverenlerin birden fazla işyerlerinde, işçilerin işverenlerce başka işyerlerine geçirilmeleri bilinen bir husustur. Burada işçiler açısından en önemli husus, işçilik ve sosyal güvenlik haklarının kayba uğramamasıdır. İşverenlere ait birden fazla işyerleri arasında geçiş yapılırken sigortalı işe giriş bildirgesi ve sigortalı işten ayrılış bildirgesinin verilip verilmeyeceği, verilecekse bunun süresinin ne olacağı, idari para cezası uygulanıp uygulanmayacağı devamlı tartışma konusudur. Bu çalışmamızda, özellikle işten ayrılma kodlarında “16” no.lu “sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli” kodu ile ilgili bilinmesi gereken önemli ayrıntılar SGK uygulamaları dikkate alınarak soru cevap şeklinde değerlendirilecektir.
2. Sorular Ve Cevapları
2.1- İşe Giriş Bildirgeleri Kaç Gün İçinde SGK’ya Gönderilmelidir?
İşverenler, 4/1-a kapsamında sigortalı sayılanları çalışmaya başladıkları tarihten önce SGK’ya e-sigorta yoluyla bildirmekle yükümlüdürler.
2.2- İşe Giriş Bildirgelerinin Yasal Süresinde Verilmiş Gibi Sayılan Haller Nelerdir?
İşverenlerce 4/1-a kapsamında sigortalı sayılanlardan aşağıdaki sürelerde SGK’ ya yapılan bildirimler de süresinde yapılmış sayılacaktır.
- İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde hizmet akdiyle işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün.
- Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında işe alınan sigortalıların çalışmaya başladıkları tarihten itibaren 1 aylık süre içerisinde.
- SGK’ya ilk defa işyeri bildirgesi veren işyerlerinde, sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarihten itibaren 1 ay içinde işe alınacakların sigortalı işe giriş bildirgesinin en geç işyerinin tescil tarihinden itibaren 1 ay içinde verilmesi halinde.
- İlk işyerindeki çalışmasına ait sigortalı işe giriş bildirgesi SGK’ ya verilerek, tescil işlemi yapılmış olan sigortalının, naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlaması veya işyerinin aynı il içinde başka bir ünitenin görev bölgesine nakledilmesi hâlinde yeni işyeri numarası üzerinden yapılan sigortalı işe giriş bildirgesinin yasal süresi dışında.
- 5510 sayılı Kanunda belirtilen sürede SGK’ya bildirilme imkânı olmamakla birlikte; Hazine ve Maliye Bakanlığı vizesine bağlı olarak kamu idarelerinde çalışacak sigortalılar için vize işleminin gerçekleştirildiğine ilişkin yazının, ilgili kamu idaresine intikal ettiği günü izleyen 2. iş günü sonuna kadar; 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Kanunu uyarınca özelleştirilen işyerlerinden diğer kamu kurum ve kuruluşlarına kapsam dışı personelin nakledildikleri kamu idarelerinde işe başladıkları tarihi takip eden 2. iş günü sonuna kadar.
- Yabancı uyruklu kişilerin; çalışma izin belgesindeki izin başlangıç tarihinden itibaren 45 gün içinde ya da çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izin tarihinin farklı olması halinde çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihinden itibaren 45 gün, 11/04/2014 tarihinden itibaren 30 gün içinde.
- 5510 sayılı Kanunun ek 15’inci maddesi kapsamındaki güvenlik korucularının bildirimi valiliklerce çalışmaya başladıkları tarihten itibaren 1 ay içinde.
2.3- İşten Çıkış Bildirgeleri Kaç Gün İçinde SGK’ya Gönderilmelidir?
Sigortalılığın sona ermesine ilişkin bildirimler sigortalı işten ayrılış bildirgesiyle sigortalılığın sona ermesini takip eden 10 gün içinde e-sigorta ile yapılır.
2.4- İşten Çıkış Bildirgelerinin Yasal Süresinde Verilmiş Gibi Sayılan Haller Nelerdir?
- 4/1-a kapsamındaki sigortalılardan naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer bir işyerinde çalışmak üzere işten ayrılanlar için veya işyerinin aynı il içinde başka bir ünitenin görev bölgesine nakledilmesi halinde eski işyeri numarası üzerinden yasal süresi dışında verilen sigortalı işten ayrılış bildirgesi de süresinde verilmiş sayılır.
- 4857 sayılı Kanunun 21’inci maddesine istinaden iş mahkemelerince veya özel hakem tarafından verilen kararlar uyarınca, göreve iadesine karar verilen sigortalı personelin kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde sigortalı personelin işe başlamak için işverene yaptığı başvurusuna ilişkin tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar verilen sigortalı işten ayrılış bildirgesi yasal süresinde verilmiş sayılır.
- İşverenlerin SGK’ya ilk defa işyeri bildirgesi verdikleri işyerlerinde ilk defa sigortalı çalıştırmaya başladıkları tarihten itibaren 1 ay içinde çalışmaya başlamış olan sigortalılardan hizmet akdi sona erenlerin söz konusu 1 aylık sürenin dolduğu tarihi takip eden 10. güne kadar verilen işten ayrılış bildirgeleri yasal sürede verilmiş sayılır.
2.5- Naklen ve Hizmet Akdi Sona Ermeden Aynı İşverenin Aynı ya da Başka SGK Ünitesinde Tescil Edilmiş İşyerinde Çalışanların Bildiriminde Özellik Durumlar Nelerdir?
İlk işyerindeki çalışmasına ait sigortalı işe giriş bildirgesi SGK’ ya verilerek, tescil işlemi yapılmış olan sigortalının, naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka SGK Ünitesinde tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlaması veya işyerinin aynı il içinde başka bir SGK Ünitesinin görev bölgesine nakledilmesi hâlinde yeni işyeri numarası üzerinden yapılan sigortalı işe giriş bildirgesinin yasal süresi dışında verilmesi geçerli kabul edilmekte olup, süresinde yapılmış sayılmaktadır.
4/1-a kapsamındaki sigortalılardan naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka SGK Ünitesinde tescil edilmiş diğer bir işyerinde çalışmak üzere işten ayrılanlar için veya işyerinin aynı il içinde başka bir SGK Ünitesinin görev bölgesine nakledilmesi halinde eski işyeri numarası üzerinden yasal süresi dışında verilen sigortalı işten ayrılış bildirgesi geçerli kabul edilmekte olup, süresinde yapılmış sayılmaktadır.
2.6- Nakil İşlemlerinde Ne Baz Alınır?
Sigortalının, naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka SGK Ünitesinde tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlayıp başlamadığının tespitinde işveren gerçek kişi ise T.C. kimlik numarasına, tüzel kişi ise vergi numarasına bakılarak işlem yapılır.
2.7- Nakilde İdari Para Cezası Uygulanır mı?
Sigortalının hizmet akdinin sona erip ermediğinin tespiti SGK’nın hizmet kayıtlarından yapılmakta, ayrıldığı işyerinden sonra ara vermeden nakil edildiği işyerinde işe başlaması halinde bu sigortalının gerek işten ayrılış bildirgesi gerekse işe giriş bildirgesinin yasal süresi dışında verilmesinden dolayı idari para cezası uygulanmayacaktır.
Örnek Uygulama: (X) işverenin (A) işyerinden 31/12/2021 tarihinde ayrılan sigortalının bu işverene ait (B) işyerinde 05/01/2022 tarihinde çalışmaya başladığı, işe giriş bildirgesinin 11/01/2022 tarihinde SGK’ ya verildiği tespit edilmiştir. Sigortalı adına (A) işyeri tarafından verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde 2021 yılı Aralık ayında 30 günlük hizmet bulunduğu, ancak işten ayrılış tarihi ve ayrılış nedeni bildirilmediği gibi sigortalı işten ayrılış bildirgesinin de verilmediği anlaşılmıştır. Bu durumda 05/01/2022 tarihinde (B) işyerinde çalışmaya başlayan sigortalının hizmet akdinin kesintisiz olarak devam ettiğinden bahsedilmesi mümkün olmadığından, (B) işyerinden yasal süresi dışında verilen işe giriş bildirgesi, (A) işyerinden ise yasal sürede verilmeyen sigortalı işten ayrılış bildirgesi için idari para cezası uygulanması gerekmektedir.
2.8- Nakilde İşe Giriş ve Çıkış Bildirgeleri SGK’ya Verilmeli mi?
Naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka SGK Ünitesinde tescil edilmiş diğer bir işyerinde çalışmak üzere işten ayrılanlar için sigortalı işten ayrılış bildirgesi, nakil olduğu işyerinde de işe giriş bildirgesi verilecektir.
Başka bir ifade ile; nakledilen sigortalıların sigorta hak ve yükümlülükleri devam ettiğinden nakil edilen işyerlerinden sigortalı işten ayrılış bildirgesi, yeni adresteki işyerinden ise sigortalı işe giriş bildirgesi düzenlenecektir.
İşyerinin aynı SGK Ünitesinin görev alanına giren başka bir adrese nakledilmesi halinde ise işyerinin yeni adresi güncellenmekte ayrıca işyeri sicil numarası verilmemektedir. Bu durumda, nakil edilen işyerlerinde çalışan sigortalılar için işten ayrılış ve işe giriş bildirgesinin SGK’ ya verilmesine gerek bulunmamaktadır.
2.9- Nakil İşleminde Hangi Alanlar Seçilir?
İşe giriş bildirgesinde “İstisna Durum Bildirim Tablosu”nda “Naklen ve hizmet akdi ilişkisi sona ermeden aynı işverenin Kurumun aynı ya da başka sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezince (SGİM/SGM) tescil edilmiş diğer işyerinde çalışan sigortalı” alanı seçilmelidir.
İşten ayrılış bildirgesinde “16 Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli” işten ayrılış nedeni seçilmelidir.
2.10- Nakil Yapılabilmesinin Şartları Nelerdir?
Sigortalı nakli yapılabilmesi için nakil tarihinde işverenin birden fazla işyerinin bulunması ve bu işyerlerinin 5510 sayılı Kanun kapsamından çıkarılmamış olması, yapılacak bildirimlerde sigortalının işten ayrılış nedeni olarak “16- Nakil” kodunun seçilmesi ve işe giriş bildirgesinde işe başlama tarihinin işten ayrılış tarihini takip eden gün olarak yazılmış olması gerekmektedir.
2.11- Nakilde Vergi Kimlik Numarasının Aynı Olması Gerekir mi?
İşten ayrılış bildirgesi verilen işyerinden bildirilen işyeri numarası ile işe giriş bildirgesi verilen işyeri numarasındaki işverenin gerçek kişi olması halinde T.C. kimlik numarası, tüzel kişi olması halinde vergi kimlik numarasının uyuşması gerekmekte olup T.C. kimlik numarası ve vergi numarası bilgilerinin aynı olmaması durumunda işyeri, aynı işverene ait diğer bir işyeri sayılmayacağından işe giriş ve işten ayrılış bildirgeleri nakil olarak dikkate alınmayacaktır.
2.12- Kamu İşyerlerinde Vergi Kimlik Numarasının Farklılık Arz Etmesi Durumunda Nasıl İşlem Yapılır?
Kamu kurumlarında naklen ve hizmet akdi sona ermeden işyerinin değişmesi durumunda; kamu işyerlerinin vergi kimlik numarası farklılık arz ettiğinden sigortalı nakli uygulaması “1” ve “3” mahiyet kodlu işyerleri için işyeri numarası alanı girilmeksizin yapılmalıdır.
240 Sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği gereğince banka şubelerinin her birine ayrı vergi numarası verilebildiğinden sigortalı naklinde aynı bankanın şubeleri arasında aynı vergi numarası olması şartı aranmayacaktır.
3. Sonuç
Yukarıda yapılan açıklamalara göre, işverenler tarafından çalıştırılan 4/1-a kapsamındaki sigortalıların işverenlere ait birden fazla işyerlerinin bulunması halinde başka bir işyerine hizmet akdi son bulmadan sigortalı hizmet günü kesintisi olmadan nakil edilmeleri mümkündür. Her ne kadar nakil de olsa işverenler değişmediğinden yasal bildirge verilme süreleri geçirilmeden işe giriş ve çıkış bildirgelerinin verilmesi tavsiye edilse de, yasal süre dışında verilmiş olsa dahi, yasal sürede verilmiş gibi kabul edilecek ve idari para cezası uygulanmayacaktır. Burada önemli olan sigortalının hizmetlerinde kesinti yani boşluk olmamasıdır. Ayrıca, nakil nedeniyle sigortalının iş ilişkisi kesintisiz devam etmesi nedeniyle kıdem ve ihbar tazminatlarına ve işsizlik ödeneğine hak kazanamaz.
