VERGİ DÜNYASI DERĞİSİNİN (AĞUSTOS-2008) 324. SAYISI EKİ OLARAK YAYINLANMIŞTIR
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Katma Değer Vergisi Grup Müdürlüğü
Selma ŞAHİN Hakkı KOÇAK
KDV Müdürü KDV Grup Müdür V.
Temmuz 2008
İSTANBUL
İ Ç İ N D E K İ L E R
1.GENEL BİLGİ…………………………………………………………………….1
2.İADE İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER………………………………..4
2.1. ÖNCEKİ YILLAR İTİBARİYLE İADE UYGULAMALARI…………………4
2.2.YILLAR İTİBARİYLE UYGULANAN İADE SINIRI ………………………...6
2.3.MALİYE BAKANLIĞINCA BELİRLENEN USUL VE ESASLAR…………..7
2.4.AYLIK MAHSUBEN İADE TALEPLERİNDE İHTİYARİLİK………………8
3.İADENİN KAPSAMI……………………………………………………………...8
4.AYLIK MAHSUBEN İADE…………………………….......................................11
4.1.AYLIK MAHSUBEN İADE TUTARININ HESAPLANMASI………………...11
4.1.1.GENEL İMAL VE İDARE GİDERLERİ İLE ATİK’DEN PAY VERİLMESİ………………………………………………….................................13
4.1.2.YMM KDV İADESİ TASDİK RAPORU ÜCRETLERİNE İLİŞKİN
KDV’NDEN İADEYE PAY VERİLMESİ……………………………………….14
4.1.3.İADE UYGULAMASINDA ASGARİ TUTAR……………….............................15
4.2.MAHSUBU TALEP EDİLEBİLECEK BORÇLAR…………………………….15
4.3. MAHSUP TALEPLERİNDE ARANILAN BELGELER……………………….16
4.4.İNDİRİMLİ ORANDA VERGİYE TABİ MALLARIN İHRAÇ AMAÇLI TESLİMLERİNDE MAHSUBEN İADE………………………………………...17
4.4.1.İNDİRİMLİ ORANDA VERGİYE TABİ MALLARIN İHRAÇ
KAYDIYLA TESLİMİNDE İNCELEMESİZ TEMİNATSIZ
İADE EDİLECEK VERGİ………………………………………………………..18
4.4.2.İNDİRİMLİ ORANDA VERGİYE TABİ MALLARIN İHRAÇ
KAYDIYLA TESLİMİNDE ARANILAN BELGELER………………………..18
4.5.MAHSUP İŞLEMLERİNİN SONUÇLANDIRILMASI ……………………….19
4.6.İADE ALACAĞININ ELEKTRİK VE DOĞALGAZ BORÇLARINA MAHSUBU…………………………………………………………………………20
4.7.FASON OLARAK YAPTIRILAN TEKSTİL VE KONFEKSİYON
İŞLERİNDE MAHSUBEN İADE UYGULAMASI……………………………..22
5.YILLIK NAKDEN VEYA MAHSUBEN İADE…………………........................25
5.1.YILI İÇİNDE MAHSUP EDİLEMEYEN VERGİLERİN İADESİ …………...25
5.1.1.YILI İÇİNDE MAHSUP EDİLEMEYEN İADESİ GEREKEN
VERGİNİN HESABI……………………………………………………………...25
5.1.2.ARANACAK BELGELER………………………………………………………..28
5.1.3.NAKDEN VEYA MAHSUBEN İADENİN YAPILMASI………………………28
5.2.AYLIK VE YILLIK İADE TALEPLERİNİN BEYANNAMEDE
GÖSTERİLMESİ………………………………………………………………….29
5.2.1.AYLIK MAHSUBU İSTENEN VERGİNİN BEYANNAMADE GÖSTERİLMESİ………………………………………………………………….29
5.2.2.YILLIK NAKDEN VEYA MAHSUBUİSTENEN VERGİNİN BEYANNAMEDE GÖSTERİLMESİ……………………………........................29
5.3.YILLAR İTİBARİYLE TESPİT EDİLEN ALT LİMİTLER …………………30
5.4.2005 TAKVİM YILI VE ÖNCEKİ YILLARA AİT İADE TALEPLERİ……..31
6.ÖZEL ESASLAR………………………………………………………………….31
7.SÜRESİNDE VERİLEN BEYANNAMELERDE İADE TALEBİNDE
BULUNULMAMASI ……………………………………………………………..32
8.İNDİRİMLİ ORAN UYGULAMASINDA ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR…………………………………………............................................33
8.1.Özel hesap döneminde iade uygulaması………………………………………….33
8.2.2006 T.yılı içinde yapılacak mahsuben iadede YMM limiti aranmayacağı……34
8.3.Takvim yılının Aralık dönemiyle ilgili aylık mahsuben iade talebinde bulunulması………………………………………………………………………...34
8.4.Süresinde mahsup talebinde bulunan ancak teminat veya YMM KDV İadesi Tasdik Raporu ibraz edemeyen mükelleflerin mahsup işlemleri………………35
8.5.Mahsup talebinin yerine getirileceği dönem..........................................................35
8.6.Yılı içinde YMM KDV İadesi Tasdik Raporu ibraz edilerek mahsup
talebinde bulunulması halinde, yılı içinde mahsuben iade edilemeyen
kısım için ayrıca yıllık YMM KDV İadesi Tasdik raporu ibraz edilmesi……...35
8.7.Mahsup taleplerinde İndirimli oranda teminat uygulaması ……….…………..36
8.8.İndirimli oranda vergiye tabi malların satıcıya geri iadesi ……………………37
8.9.Yılı içinde işi terk eden mükelleflerin iade talebi………………………………..38
8.10.Konaklama tesislerinde geceleme hizmetlerinde indirimli oranda KDV oran uygulaması…………………………………………………………………………38
8.10.1.Konaklama tesislerinin bünyesindeki hizmet birimlerinde indirimli oranda KDV uygulaması.......................................................................................................39
8.11.Konaklama işletmelerinde kullanılan alkollü içecekler dolayısıyla yüklenilen KDV……………………………………………………………………...................40
8.12.Seyahat acentelerinin geceleme hizmetleri için verdikleri aracılık hizmetleri…………………………………………………………………………...41
8.12.1.Seyahat acenteleri tarafından düzenlenecek faturalar42
8.12.2.İndirimli oran uygulamasının yürürlük tarihinden önce başlayıp bu tarihten sonra da devam eden geceleme hizmetleri42
8.13.Yiyecek-içecek sunulan yerlerde KDV oran uygulaması……………………………………………………………………........42
8.13.1.Konaklama tesislerinin bünyesindeki hizmet birimlerinin niteliğine ilişkin belgelerin ibrazı……………………………………………………………………44
8.14.Yemek çeki kuponu ve kartlarının kullanıldığı yemek hizmetlerinde organizatör firmaların durumu…………………………………………………..44
8.15.Büyük ve küçükbaş hayvan etlerinin teslimlerinde tevkifat uygulaması………45
8.15.1.Tevkifatın sınırı……………………………………………………………………45
8.16.Pamuk, tiftik, yün ve yapağı ile ham post ve deri teslimleri tevkifat uygulaması…………………………………............................................................46
8.16.1.Bildirim zorunluluğu ve müteselsil sorumluluk…………………………………46
8.17.Kullanılmış binek otomobili teslimlerinde indirimli oran uygulaması………...47
8.18.İnşaatı devam etmekte olan ATİK ile ilgili yüklenilen vergiler………………...48
8.19.İnşaatı devam etmekte olan 150 m2’nin altındaki konut teslimlerinde iade…...49
8.20.İhraç kayıtlı teslimlerde yıllık mahsuben iade uygulaması……………………..50
8.21.Konutlarda 150 m2 net alanının hesaplanması…………………………………..51
8.22.Devre mülk teslimlerinde oran uygulaması….......................................................52
8.23.150 m2’nin altında konut teslimleri ile içindeki eşyaların tesliminde KDV…...54
8.24.Mesken olarak teslim edilmekle birlikte yapı inşaat ruhsatında teslime konu gayrimenkulün mesken olmaması halinde KDV oran uygulaması…………….
55
8.25.Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre yapılan devir, dönüşüm, bölünme veya birleşme işlemlerinde geçmiş yıllara ilişkin iade………………...55
8.26.Özürlülere ilişkin malların tesliminde iade uygulanması……………………….56
8.27.İade tutarının beyanname üzerinde gösterilmemesi…………………………….57
8.28.İade alacağının mal veya hizmet alımında bulunulan mükelleflerin borcuna mahsuben temliki………………………………………………………………….58
8.29.Konaklama Tesislerinde Farklı Mekanlarda Verilen Düğün, İş Toplantısı, Toplantı Odası Kirası, Yemek ve Alkolsüz İçeceklerde KDV Oran Uygulaması…………………………………………………………………………
59
9.EKLER……………………………………………………………………………..62
ÖNSÖZ
Dolaylı bir vergi olan katma değer vergisinin en önemli özelliği sahip olduğu indirim mekanizmasıdır. Bu mekanizma da mal ve hizmetin üretim safhasından, nihai tüketiciye kadar bütün safhalarda katma değer vergisi alınmakta ve her safhada hesaplanan katma değer vergisinden bir önceki safhada ödenen katma değer vergisi indirilmek suretiyle kalan artı bakiyesi, vergi dairesine intikal ettirilmektedir. Böylece, mal ve hizmet üzerindeki vergi yükü, o mal veya hizmeti tüketen nihai tüketiciye yansıtılmış olmaktadır.
Katma Değer Vergisi sistemimizde hedef nihai tüketiciyi vergilendirmek olmakla birlikte vergi kapsamına giren işlemlerin bir bölümü, ülkenin içinde bulunduğu sosyal, kültürel, ekonomik durumlar ile uluslararası anlaşmalar ve vergilendirme tekniğinden kaynaklanan nedenlerle vergiden istisna edilmiş, bazı işlemler farklı oranlarda vergilendirilmiş, bazı işlemlerde de verginin güvenliği açısından vergi kesintisi yoluna gidilmiştir.
Öte yandan, vergiden istisna edilen, indirimli oranda vergilendirilen veya vergi tevkifatı uygulanan işlemler nedeniyle, bu işlemlere konu olan mal ve hizmetlerin edinimleri veya üretimleri safhalarında ödenen vergiler mükelleflerin üzerinde vergi yükü (maliyet) oluşturduğundan, vergi yükünün ortadan kaldırılabilmesi için iade mekanizması getirilmiştir.
Buna göre, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29. maddesinde, indirimli orana (% 1 ve % 8) tabi işlemler dolayısıyla yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen katma değer vergisi tutarlarının Bakanlar Kurulunca tespit edilecek sınırı aşan kısmının yılı içinde vergilendirme dönemleri itibarıyla mahsuben, yılı içinde mahsuben iade edilemeyen tutarların ise izleyen yılda mükellefin isteğine bağlı olarak nakden ve/veya mahsuben iadesi hükme bağlanmıştır.
İade uygulamasının usul ve esasları belirleme konusunda, kanunun Maliye Bakanlığı’na vermiş olduğu yetkiye istinaden muhtelif tarihlerde yayımlanan Genel Tebliğler, Sirkülerler ve İç Genelgelerle belirlenmiş olmakla birlikte bir çok konuda genel yazılarla da uygulamaya yön verilmiştir. Uygulamada, söz konusu düzenlemelerin tereddütleri tam olarak giderememesi nedeniyle, konusuna bağlı olarak mükelleflere yetkili makamlarca çok sayıda özelge verilmiştir.
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, Mükellef Hizmetleri Katma Değer Vergisi Grup Müdürlüğü, geçmişte olduğu gibi bugün de gerek çeşitli dergilerde yayımlanan yazılarla gerekse bu tür çalışmalarıyla uygulamaya yön vermeye devam etmektedir. Başta Grup Müdür V. Sayın Hakkı KOÇAK olmak üzere, Katma Değer ve Özel Tüketim Vergileri Müdür V. Sayın Selma ŞAHİN ve ekibinin yılların verdiği bilgi birikimlerini ortaya koyarak çok kısa bir zaman sürecinde hazırladıkları bu çalışmada;
-indirimli orandan kaynaklanan vergi iadesine ilişkin genel bilgiye,
-01.01.2006 tarihine kadar ve tarihinden itibaren uyulması gereken iade prosedürüne,
-indirimli vergi oranı uygulaması sonucu oluşan ve indirimle giderilemeyerek iade konusu yapılan vergiye ilişkin usul ve esasların tamamına,
-konunun daha iyi anlaşılması için örnek olaylara,
-mükelleflerin uygulamada karşılaştıkları sorunlara getirilmiş bulunan çok sayıda örnek nitelikteki çözümlere,
yer verilerek adeta bir uygulama rehberi niteliği kazandırılmıştır.
Bu yönüyle çalışmanın, vergi inceleme elemanlarına, vergi dairesi çalışanlarına, mükelleflere, bu konuda akademik çalışma yapanlara ve bunların yanı sıra Yeminli Mali Müşavirlere ile muhasebecilere yardımcı olabileceğini umuyorum.
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, Mükellef Hizmetleri Katma Değer Vergisi Grup Müdürlüğünün bu çalışmalarını sürdürmesini diler, bu çalışmada emeği geçen bütün çalışanlarına teşekkür ederim.
Nihat UZUNOĞLU
Baş Hesap Uzmanı
Maliye Hesap Uzmanları Derneği Başkanı
İNDİRİMLİ ORANDA VERGİYE TABİ İŞLEMLERDE KDV İADESİ UYGULAMALARI
1- GENEL BİLGİ
Katma Değer Vergisini (KDV) şelale tipi toplu muamele vergilerinden ayıran en büyük özellik, sahip olduğu indirim mekanizmasıdır. Sahip olunan bu mekanizma nedeniyle, mal ve hizmetin üretim aşamasından nihaî tüketiciye kadar olan bütün aşamalarında vergi alınmakta ve her bir aşamada alınan vergiden bir önceki aşamada alınan vergi indirilmek suretiyle bakiye kalan vergi, Hazineye intikal ettirilmektedir. Sahip olunan bu sistem ile sadece o aşamada eklenen katma değer üzerinden vergi hesaplanmış olmaktadır. Söz konusu bu vergiye, katma değer vergisi adı verilmesinin bir nedeni de budur. Yine, sahip olunan indirim mekanizması ile bir mal veya hizmet üzerindeki vergi yükü o mal veya hizmetin nihaî tüketiciye satış bedeline satılan malın ait olduğu vergi oranının uygulanması suretiyle bulunan tutar olmaktadır. Böylece, bir taraftan vergiden vergi alınması ve her aşamada alınan vergilerin mal ve hizmetin bünyesinde kalması gibi durumlarda o mal veya hizmet üzerine ağır bir vergi yükü yüklenmesi önlenirken, diğer taraftan nihaî tüketiciye gelinceye kadar arada geçen aşama sayısından müstakil olarak, aynı tip mal ve hizmetlerin aynı vergi yükünü taşıması sağlanmış olmaktadır.
Yukarıda belirtilen tüm hususlar göz önüne alınarak 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu (KDVK)’nun 29. maddesi ile indirim müessesesi düzenlenmiştir. Bu madde hükmüne göre, mükellefler yaptıkları teslimler veya ifa ettikleri hizmetler üzerinden hesaplayacakları vergiden, kendilerine yapılan teslimler veya ifa olunan hizmetler ile ithal ettikleri mallara ait vergiyi indirebilmektedirler. Diğer bir ifade ile, mükellefler işleri ile ilgili olarak satın aldıkları veya ithal ettikleri mallar veya yaptırdıkları hizmetler dolayısıyla borçlandıkları veya ödedikleri vergiyi, teslim ettikleri mallar veya ifa ettikleri hizmetler dolayısıyla müşterilerinden aldıkları veya alacaklı bulundukları vergiden mahsup edecekler ve arada olumlu bir fark oluşması halinde bu farkı Hazineye intikal ettireceklerdir. Mükelleflerin indirim konusu yaptıkları vergi ise zaten daha önceki safhada Hazineye intikal ettirilmiş olacaktır.
Diğer taraftan, KDV ile ilgili indirim mekanizması, vergilendirme dönemleri itibariyle uygulanmaktadır. Mükellefler, bir vergilendirme döneminde teslim ettikleri mal bedeli üzerinden hesapladıkları vergiden sadece o malların alımında ödedikleri vergiyi değil, vergilendirme döneminde satın aldıkları diğer malların vergisini de indirebilmektedirler. Bu durumda, satılan malların alımında ödenen vergi belki de daha önceki vergilendirme dönemlerinde indirim konusu yapılmış da olabilmektedir. Diğer bir ifade ile indirim mekanizmasının işleyişinde, tatbikattan gelen, zaman itibariyle bir kayma söz konusu olmaktadır. Bunun neticesi olarak bir vergilendirme döneminde indirilebilecek vergi tutarı, o dönemde satış faturaları üzerinden hesaplanacak vergiden fazla olabilmektedir. Bu takdirde indirim konusu yapılamayan aradaki farkın daha sonraki dönemde indirim konusu yapılmak üzere bir sonraki vergilendirme dönemine devredilerek o döneme ait indirilecek vergi tutarına eklenmesi ve iade edilmemesi gerekmektedir. Genel kural bu olmakla birlikte, KDV sisteminde diğer ülkelerde olduğu gibi bizim ülkemizde de vergi kapsamına giren işlemlerin;
-bir bölümü, ülkenin içinde bulunduğu sosyal, kültürel, ekonomik durumlar nedeniyle, uluslararası ticarette rekabet eşitliği sağlayabilmek amacıyla ya da vergilendirme tekniğinden kaynaklanan nedenlerle vergiden istisna edilmiş,
-bir bölümü, Bakanlar Kuruluna tanınan yetkiye istinaden farklı oranlarda vergilendirilmiş,
-bir bölümü ise, alınacak verginin güvenliği açısından vergi tevkifatı kapsamına alınmıştır.
Buna göre, katma değer vergisinden istisna edilen, indirimli oranda vergilendirilen veya vergi tevkifatı uygulanan işlemler nedeniyle bu işlemlere konu olan mal ve hizmetlerin edinimleri veya üretimleri safhalarında ödenen vergiler, mükelleflerin üzerinde vergi yükü (finansman maliyeti) oluşturmakta, dolayısıyla mükelleflerin katlandıkları vergi yükünden arındırılabilmesi bu vergilerin iadeye konu edilmesi ile mümkün olacaktır.
KDV Kanunu’nun 32. maddesinde belirtilmemekle birlikte uygulamada “tam istisna” olarak adlandırılan ve aynı kanunun 11, 12, 13, 14, 15 ve 17/4-s maddeleri ile Geçici-17. maddesi ve (1) Seri No.lu Çerçeve Anlaşması uyarınca vergiden istisna olan işlemlerle ilgili olarak yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen vergi, bu işlemleri yapanlara iade edilmektedir. İade işleminin amacı, bu kapsamda yapılan işlemlerin vergiden istisna olması nedeniyle vergi hesaplanmaması ancak, bu işlemlerle ilgili yüklenilen verginin bulunması ve yüklenilen bu verginin indirim konusu yapılamaması nedeniyle mükelleflerin üzerinde bir vergi yükü oluşturmasının engellenmesidir.
Öte yandan, vergiden istisna olmamakla birlikte, genel oranda vergi ödenerek temin edilen girdilerden üretilen mal veya hizmetlerin indirimli oranda vergi uygulanmak suretiyle teslim edilmesi halinde, hesaplanan vergi her zaman genel oranlı girdiler nedeniyle ödenen verginin indirimi için yeterli olmamaktadır. Bu durumda, mükelleflerin vergi yükünden arındırılabilmesi amacıyla KDV Kanunu’nun 29/2. maddesi ile aynı kanunun 28. maddesinin Bakanlar Kuruluna verdiği yetkiye dayanarak Bakanlar Kurulu tarafından vergi oranları indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olup teslim ve hizmetin gerçekleştiği vergilendirme döneminde indirilemeyen ve tutarı Bakanlar Kurulunca tespit edilen sınırı aşan vergi yılı içinde mahsuben, mahsuben iade edilemeyen kısmı ise izleyen yılda mükelleflerin isteğine bağlı olarak nakden veya mahsuben iade konusu yapılabilmektedir.
06.06.2008 tarih ve 26898 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5766 sayılı “Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile KDV Kanunu’nun 29/2. maddesinde yapılan değişiklikle, Bakanlar Kurulu, vergi oranları indirilen mal ve hizmet grupları ile sektörler itibariyle amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) dolayısıyla yüklenilen KDV’nin iade hakkını kaldırmaya yetkili kılınmış, nakden veya mahsuben iade edilecek vergilerde uyulması gereken usul ve esasları belirleme konusunda ise Maliye Bakanlığı’na yetki verilmiştir. Verilen bu yetkiye istinaden Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan veya yayımlanacak Genel Tebliğ, İç Genelge ve Sirkülerle belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yüklenilen vergiler bu işlemleri yapanlara iade edilmektedir.
Bakanlar Kurulu Kanunun kendisine tanıdığı bu yetkiyi kullanarak, 19.07.2007 tarih ve 26941 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2008/13903 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile (II) sayılı listenin “B) Diğer Mal ve Hizmetler” bölümünün 25. sırasında sayılan konaklama tesislerini işleten mükelleflerin 19.07.2008 tarihinden sonra indirimli orana tabi (konaklama hizmetleri) işlemlerinden doğan iade hesabına (ATİK)’ler dolayısıyla yüklenilen vergilerden pay verilmeyeceği kararlaştırılmıştır.
Bu çalışmamızın amacı, Bakanlar Kurulu’nca vergi oranları indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olup teslim ve hizmetin gerçekleştiği vergilendirme döneminde indirilemeyen ve tutarı Bakanlar Kurulu’nca tespit edilen sınırı aşan vergilerin iadesinde Maliye Bakanlığı’nca belirlenen ve uyulması gereken usul ve esasların açıklanmasıdır.
2-İADE İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER
2.1. 2006’dan Önceki Yıllar İade Uygulamaları
· 31.12.1998 Tarihinden Önce İade Uygulaması
3297 sayılı Kanun ile KDV Kanunu’nun 29/2. maddesinde;
“Bir vergilendirme döneminde indirilecek katma değer vergisi toplamı, mükellefin vergiye tabi işlemleri dolayısıyla hesaplanan katma değer vergisi toplamından fazla olduğu takdirde aradaki fark sonraki dönemlere devrolunur ve iade edilmez. Şu kadar ki; 28. madde uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından vergi nispeti indirilen sadece temel gıda maddeleri ile ilgili olup, indirilemeyen vergi iade olunur” şeklinde değişiklik yapılmak suretiyle sadece, indirimli oranda vergiye tabi temel gıda maddeleri ile ilgili yüklenilen ve işlemin gerçekleştiği dönemde indirim yoluyla giderilemeyen vergilerin mükelleflere iade (nakden/veya mahsuben) hakkı tanınmıştır.
İade uygulaması, indirimli oranda vergiye tabi temel gıda maddeleri ile sınırlı olup, yüklenilen verginin teslimin gerçekleştiği dönemde indirim yoluyla giderilememesi halinde gündeme gelmektedir.
Ancak, bu kapsamda iade edilecek verginin hesabında, iade edilecek vergi tutarına indirimli oranda vergiye tabi temel gıda maddelerinin alımları nedeniyle ödenen vergiler yanında genel imal ve idare gideri ile ATİK’ler nedeniyle ödenen ve satış maliyetlerine dahil edilmesi gereken giderlerden de pay verilmesi gerekir. (24 ve 39 Seri No.lu KDV Genel Tebliğleri)
